Co to jest szpotawość kolan? 

O szpotawości kolan mówimy, gdy u dziecka stojącego na baczność (jak żołnierz na warcie) ze złączonymi stopami widzimy znaczny odstęp między kolanami. Szpotawość może występować od urodzenia i najczęściej ulega samoistnej korekcji w ciągu pierwszych dwóch lat życia. Szpotawość pojawiająca się w okresie nastoletnim częściej wymaga interwencji zabiegowej.  

Co to jest koślawość kolan? 

O koślawości kolan mówimy, gdy u dziecka stojącego na baczność ze złączonymi kolanami widzimy znaczny odstęp między kostkami (stopami) – popularne “X-sy“. Koślawość często pojawia się między 2 a 4 rokiem życia i również ma tendencję do samoograniczania w czasie. 

Co mogę zrobić, żeby moje dziecko miało proste nóżki? 

Przy zaburzeniach osi u dzieci wystarczy obserwacja i regularna kontrola w celu wyłapania ewentualnego momentu wykraczającego poza granice normy.  

Często proponuję rodzicom wykonywanie raz na 3mce zdjęcia kończyn dolnych swoich dzieci w pozycji “na baczność” na tle ściany. Zdjęcie należy wykonać w porównywalnych warunkach, najlepiej z wysokości miednicy dziecka oddalając się od niego na tyle by ująć całe nogi. Porównując sobie takie zdjęcia możemy zauważyć tendencje korekcji zaburzenia osi lub niestety postepowanie deformacji. Taka domowa dokumentacja ułatwia nam ortopedom podejmowanie decyzji leczniczych. 

Bardzo ważne jest dbanie o wagę dziecka. Dzieci z nadwaga i otyłością mają większe ryzyko postepowania zaburzeń osi.  

A co, jeśli nogi mojego dziecka ciągle są krzywe? 

Niewielkie deformacje nie wymagają leczenia, gdyż nie wpływają negatywnie na “starzenie” się stawów kolanowych i ich wcześniejsze zwyrodnienie. Jeśli deformacja zaczyna się pogłębiać lekarz powinien zlecić specjalny rentgen kończyn dolnych na długiej kliszy. 

Po co robimy taki rentgen? Czy to bezpieczne? 

Obecne aparaty rentgenowskie nie emitują dużych dawek promieniowania i zdjęcia wykonywane okresowo nie powodują negatywnych skutków ubocznych. Rentgen pozwala obiektywnie ocenić zaburzenia osi stawu kolanowego. Lekarz wylicza odpowiednie kąty, wykreśla osi poszczególnych kości i porównuje je z normami. Jeśli wartości te różnią się bardzo można wykonać małoinwazyjne procedury korekcyjne. 

Co to znaczy małoinwazyjne procedury korekcyjne? Brzmi to mimo wszystko strasznie… 

Jest to leczenie operacyjne. Zaburzenia osi powstają na poziomie kostnym – nie da się ich wyćwiczyć, zrehabilitować. Czasami jest to jedyny sposób na uzyskanie “prostych nóżek” u dziecka. Zabieg wykorzystuje proces rośnięcia kości, dlatego tak ważne są regularne wizyty lekarskie, żeby w razie potrzeby wykonać go w odpowiednim czasie. Metoda ta polega na czasowym zablokowaniu chrząstki wzrostowej kości. Z małego nacięcia, oczywiście w znieczuleniu, zakłada się specjalną płytkę przymocowaną dwoma śrubami założonymi po obu stronach chrząstki. Płytka działa plastycznie na rosnącą kość pozwalając na stopniowe prostowanie nogi. Po uzyskaniu prawidłowej osi płytkę należy usunąć i dalej nogi rosną już prawidłowo. 

Jak długo moje dziecko będzie miało taką płytkę? Czy ona w czymś przeszkadza? 

Płytkę utrzymujemy do czasu uzyskania oczekiwanej korekcji. Czas zależy od stopnia deformacji oraz od skoku wzrostowego dziecka. Płytka w niczym nie przeszkadza, jest położona podskórnie i niewidoczna. Dziecko może normalnie uczestniczyć w zajęciach sportowych i aktywnościach z przyjaciółmi.

Autor tekstu: Maciej