W świecie zarazków jest wiele różnych gatunków patogenów, czyli intruzów, których miejscem zamieszkania jest ludzkie ciało. Jest ich niezliczona ilość! Niektóre są nam potrzebne, ale w większości przypadków powodują choroby. Mowa o bakteriach, czyli drobnych mikroorganizmach zasiedlających nasze ciało. Niektóre z nich to nasi pomocnicy- np. bakterie flory jelitowej, czy te co bytują na skórze. Jednak wiele z nich to niechciani goście i przeszkadzają nam w byciu zdrowymi, a nawet powodują groźne dla życia infekcje. dzięki nauce potrafimy sobie z nimi radzić. Jak to działa?

Dzisiaj zamierzam Wam opowiedzieć o lekach, które są stosowane w leczeniu infekcji bakteryjnej, czyli o antybiotykach .

Są uznawane za największy wynalazek naszych czasów. Antybiotyki, czyli leki przeciwbakteryjne zostały wymyślone przez przypadek! Naukowiec Alexander Fleming, który  w 1928 roku prowadził badania nad bakteriami, przez przypadek zapomniał zamknąć płytkę z bakteriami, które obserwował w trakcie swojej pracy badawczej. Okazję wykorzystały zarodniki pleśni, które wpełzły na tę płytkę i zaczęły rosnąć tuż obok bakterii . Co się okazało?  W miejscu, gdzie pleśnie powstawały, bakterie zaczęły znikać. Naukowiec wysnuł zatem wniosek , że substancja produkowana przez pleśnie utrudnia wzrost bakterii – i miał rację! Substancje tę nazwano penicyliną .

 Czym są antybiotyki ?

Antybiotyki to substancje, które są skierowane przeciwko bakteriom. 

• utrudniają ich wzrost, czyli mogą mieć działanie bakteriostatyczne
• mają właściwości bakteriobójcze, czyli zabijają bakterie 

Ale działają tylko i wyłącznie na te patogeny, czyli tylko w momencie podejrzenia infekcji bakteryjnej należy stosować antybiotyk. Dzięki nauce, poza penicyliną, poznaliśmy coraz więcej nowych substancji o podobnym działaniu. Każdy z nich działa nieco inaczej,  każdy z nich ma inne spektrum działania, czyli grupę  bakterii, które potrafią zniszczyć. 

Głównym  problemem antybiotykoterapii jest to, że antybiotyk stosowany z powodu infekcji bakteryjnej, będzie również działał na wszystkie inne , również te pozytywne, bakterie naszego organizmu . np bakterie mikroflory jelitowej . 

A przecież rolą flory fizjologicznej jest :

• wspomaganie układu odpornościowego, 
• prawidłowe trawienie, 
• potrzebujemy witaminy K , która jest produkowana przez bakterie jelitowe, 
• potrzebujemy prawidłowej flory jelitowej, bo ona też wydziela różne substancje ,które są potrzebne do prawidłowego funkcjonowania całego organizmu 

Zatem bardzo ważne jest żeby pamiętać , że antybiotyki stosujemy wyłącznie z odpowiednich wskazań.

Jakie mamy postaci antybiotyku , które są stosowane u dzieci ?

1.  zawiesina doustna – czyli gotowy produkt kupowany w aptece w butelce, którą podajemy dziecku doustnie w formie takiego gęstego syropu.
2. proszek do zrobienia zawiesiny – czyli kupujemy w aptece pojemnik z proszkiem, który należy wymieszać z wodą i następnie podawać w postaci zawiesiny , 
3. quicktab– czyli tabletki ulegające rozpuszczeniu w jamie ustnej lub w wodzie. 
4. tabletki  -do połykania oczywiście.
5. leczenie dożylne ( leczenie w szpitalu:)
6. Kiedyś stosowano antybiotyki w formie domięśniowej. Aktualnie w pediatrii w Polsce nie zaleca się stosowania domięśniowego ze względu na zbyt bolesną procedurę oraz powikłania , które mogą się wiązać z ta droga podania .

Jeżeli dziecko nie chce przyjmować danego antybiotyku ze względu na smak, ze względu na problem z wymiotami lub ogólny zły stan zdrowia, to należy się udać do szpitala, gdzie antybiotyk będzie podawany dożylnie.

Czy jest różnica pomiędzy podawaniem antybiotyku dożylnie lub doustnie ?

Oczywiście że tak. Przewód pokarmowy wchłania antybiotyk w różnym stopniu w zależności od wybranego antybiotyku. Niektóre antybiotyki wchłaniają się tylko częściowo . 

Tutaj warto również wspomnieć o tym , że antybiotyk w zawiesinie należy trzymać w lodówce. 

Pamiętaj również że niektóre antybiotyki np. amoksycylina, która jest stosowana w zawiesinie ma krótki okres ważności po rozrobieniu , trzeba zawsze przeczytać na opakowaniu jaki jest okres ważności leku po rozrobieniu (w przypadku amoksycyliny to 7 dni)

Skąd lekarz wie : po pierwsze kiedy należy podać antybiotyk, a po drugie jaki antybiotyk wybrać?  

To jest dość trudne i niejednoznaczne pytanie. Opieramy się na badaniu podmiotowym i przedmiotowym. Na podstawie badania pacjenta, na podstawie  zgłaszanych objawów próbujemy taką  detektywistyczną metodą dojść do tego jaki patogen może pacjentowi przeszkadzać, jaki intruz jest aktualnie w ciele.

Na przykład: najczęstszym patogenem, który powoduje anginę jest bakteria Streptococcus  pyogenes , bardzo częsta i popularna wśród naszej populacji . Ta sama bakteria  może powodować anginę, zapalenie gardła, szkarlatynę. Na podstawie badania lekarz stwierdzi, że podejrzewa infekcję bakteryjną , bo widzi typowe cechy anginy paciorkowcowej. Jak wybrać wtedy antybiotyk? Stosujemy wówczas leczenie empiryczne, czyli zakładamy, że najczęściej Streptococcus pyogenes reaguje na taki antybiotyk jak: fenoxymetylpenicylina. Skąd to wiemy? Tego nauczyliśmy się na na mikrobiologii, biochemii, farmakologii i  na wielu innych częściach naszego medycznego  szkolenia. Podejmujemy decyzję na podstawie naszej wiedzy. Ale są sytuacje, kiedy nie jestesmy do końca pewni naszego rozpoznania i możemy się wspomóc badaniami dodatkowymi . Pozostając przy objawach anginy,  jeżeli nie mamy pełnoobjawowego obrazu klinicznego możemy wspomóc się badaniem:

• szybkim wymazem w kierunku paciorkowca – strept- a-testem-  wynik otrzymujemy w ciągu ok 15 minut. 
• badaniem bakteriologicznym wymazu z gardła – po kilku dniach otrzymujemy wynik, co to za bakteria i na jaki antybiotyk zareaguje-czyli otrzymujemy  antybiogram, czyli listę antybiotyków która wyleczy paciorkowca

To jest o tyle ważne, że niektóre bakterie stają się oporne, czyli uczą się je omijać. Tak jest np w przypadku bakterii S. aureus czyli gronkowiec złocisty. Tak wyewoluowała ,że potrafi ominąć prosta penicylinę, nie reaguje na nią mimo, że kiedyś reagowała. Obserwujemy stale rosnący problem antybiotykooporności wśród bakterii. Powstają nowe szczepy które nie reagują na żadne antybiotyki – tzw superbakterie! 

Jak przeciwdziałać antybiotykooporności ?- Zasady leczenia antybiotykiem:

1. Podstawową zasadą stosowania antybiotyków  jest to ,by  stosować je  na wyraźne zalecenie lekarza , czyli wtedy kiedy mamy podejrzenie, że infekcja jest bakteryjna albo mamy dodatni wynik badania bakteriologicznego. Oczywiście zalecenia stosowania antybiotyku są opisane w różnych standardach postępowania i czasami ten antybiotyk po prostu trzeba wziąć. Nie ma wątpliwości, że takich sytuacji jest sporo.
2. Antybiotyku nie można odstawić za szybko. Mimo że czujemy się lepiej to antybiotyk  powinno się brać tak długo, jak zalecił lekarz. Czasami jest to 7 dni, czasem 5 , niektóre antybiotyki bierzemy tylko 3 dni -to zależy od postaci leku wybranego do leczenia
3. Ważne jest też, aby przyjmować lek w równych odstępach czasowych, po to, by zachować stałe stężenie leku we krwi, czyli niektóre antybiotyki stosujemy 2 razy dziennie i wtedy podajemy antybiotyk co 12 h, niektóre potrzeba podawać co 8 h. 

Jakie są najczęstsze działania niepożądane  antybiotyków?

1. O jednym już wspomniałam. Niestety działają na wszystkie bakterie naszego ciałą w tym, naszą florę jelitową. To powoduje najczęściej biegunki, wymioty nudności, czyli zaburzony jest przewód pokarmowy. W takich sytuacja podajemy probiotyki, czyli te dobre bakterie mikroflory jelitowej. Probiotyk warto podawać również po zakończeniu leczenia. 
2. Działaniem niepożądanym leczenia mogą być reakcje alergiczne.  Szacuje się że  problem może dotyczyć ok  5 do 15 % osób. 
3. Czasem dochodzi do zmian we krwi 
4. Szczególnie ciężkim powikłaniem stosowania antybiotyku jest tzw rzekomobłoniaste zapalenie jelit. 

Podsumowując antybiotyki to najlepsza broń w przypadku infekcji bakteryjnych, ale korzystajmy z nich mądrze i tylko w razie wyraźnej potrzeby.

https://youtu.be/uqxqUS9w1ZU